strona główna
   Informator Miasta  >>
• Strona Główna
• Historia Częstochowy
   Przewodnik z 1909 roku
Przewodnik po Częstochowie z 1909 roku | www.staraczestochowa.pl
• Przedmowa • Rys geograficzny • Rys historyczny    a) Pielgrzymki Królów Polskich    b) Rys historyczny miasta    c) Rys historyczny Jasnej Góry • Jasna Góra i Kościoły • Dział statystyczny • Pielgrzymki do Jasnej Góry • Handel i Przemysł • Okolice Częstochowy    a) Kłobucko    b) Krzepice    c) Olsztyn    d) Potok Złoty    e) Kruszyna    f) Gidle    g) Święta Anna    h) Mstów • Dział Informacyjno-Adresowy • Spis ilustracyi
   Na starej pocztówce  >>
• Jasna Góra • Wystawa 1909 • Kościół św. Barbary • Kościół św. Zygmunta • Obrazkowa • Dworzec PKP • Droga krzyżowa • Aleja NMP • Ulica Dojazd • Baumert • fabryka, przemysł • dom Frankego • Częstochowa, długie adresy • Pokaż wszystko
   Na starej fotografii  >>
• Jasna Góra • Kościół św. Barbary • Budowa Nowej Wieży • Dworzec PKP • Droga krzyżowa • Pokaż wszystko
   Poczta Polska  >>
• Pokaż wszystko
   Z kart historii  >>
• Pradawna Częstochowa • Kasztelania Miromira • Dzieje częstochowskiego Browaru • Pierwszy Sejmik w Częstochowie • Węgierska Jesień 1956 • O Częstochu i Starej Górze • Jak wyglądał Częstoch? • Czy znajdź skarb Częstocha? • Dom Częstocha • Pofabryczna Częstochowa • Odkrycie na Jasnej Górze • Upadek Powstania w 1944 roku • Po Powstaniu Warszawskim • Pokaż wszystko
   Jan Paweł II  >>
   Mapa Serwisu  >>

Strona 1 z 77     
1  2  3  4  5 ...  77       następna wiÍcej


 1546 | Polszczyzna w rękopiśmiennych zbiorach na Jasnej Górze II

Polszczyzna w rękopiśmiennych zbiorach na Jasnej Górze cz. II. Rozmowa z dr. hab. prof. AJD Grzegorzem Majkowskim, kierującym Pracownią Badań nad Komunikacją – jednostką w strukturze Instytutu Filologii Polskiej Akademii im. Jana Długosza

Łacina była językiem, którym mówiono w cesarstwie rzymskim, a po jego upadku stała się językiem uczonych i pisarzy. Słowianie, którzy przybyli na tereny między Odrą a Wisłą
w V-VI w. zachowali swoją rodzimą mowę, choć oczywiście wiele zapożyczyli z łaciny. Pan profesor zajmuje się w swoich badaniach przełomem, w używaniu języka polskiego w piśmie. Kiedy dokonał się ten proces i jaką rolę odegrało w nim duchowieństwo?

– W XV w. kazania mówione po polsku (od XIII w.) spisywano po łacinie, dodając do nich tylko dodatki polskie, np. pieśni, modlitwy, dziesięcioro przykazań, spowiedź powszechną. Dodatki te były dla głoszących kazania obowiązujące od XIII w. Synod wrocławski z 1248 r. zalecił duchowieństwu po polsku odmawiać „Wierzę” i Ojcze nasz”, a synod odbyty w Łęczycy w 1285 r., polecał czytać i objaśniać również „Zdrowaś Maria” i spowiedź powszechną zaczynająca się od słów „Kaję się Bogu”.

Czy w łacińskich kodeksach jasnogórskich spotykamy takie dodatki?

– W średniowiecznych rękopisach jasnogórskich na uwagę zasługuje pieśń maryjna: „Maryja, czysta dziewice”. Wpisanie tej pieśni do łacińskiego kodeksu jest niewątpliwie związane ze wzrostem znaczenia kultu maryjnego w Europie i na ziemiach polskich.
Pieśń polska zaczynająca się od słów „Maryja, czysta dziewice” została zapisana na karcie 347 kodeksu sermones Dominicales (Kazania niedzielne). Dukt pisma wskazuje na czas około połowy XV w. Rękopis częstochowski jest drugim znanym przekazem. Pierwszy to tzw. przekaz sieciechowski. Tekst jasnogórski różni się nieco od niego. Zamiast 9 zwrotek trójwierszowych liczy osiemnaście rządków.

Co takiego szczególnego znajduje się w tym zabytku piśmiennictwa polskiego?

– W przekazie częstochowskim odnajdujemy pewne właściwości pisowni, które świadczą o językowych związkach społeczności jasnogórskiej z Małopolską. Na przykład w rządku dziewiątym spotykamy zdanie: „Wierzymy, iż cie wysłusza”, w którym występuje zapis „cie” zamiast „cię” - na sposób małopolski. Inną właściwością rękopisu jest zapis „wszytcy”, zamiast północnej formy „szwytcy”.

O czym mówi nam lokalizacja pieśni w kodeksie ?

– Bardzo ważna jest też lokalizacja samej pieśni. „Maryja, czysta dziewice” poprzedza modlitwę „Zdrowaś Maria”. Mógł to być celowy zabieg, często stosowany w liturgii, służący urozmaiceniu kazania, służący wywołaniu efektu kontrastu między śpiewem a recytacją i tym samym urozmaicający kazanie W rękopisach częstochowskich odnajdujemy tylko dwie pieśni maryjne. Ale i te teksty z XV w. oraz z początku XVI w., potwierdzają, że język polski odgrywał już ważną rolę w działalności katechetycznej paulinów.

Rozmawiał:

Rękopis częstochowski tekstu „Maryja czysta dziewica”
(pisownia uwspółcześniona):

Maria czysta dziewice daj nam widzieć boże
lice niebieskie dziedzice

Czysta krysta jeś poczęła i znosiła, porodziła
z nas pierwsza prosiła

Prze ten twój naświętszty owoc miła panna
racz nam wspomoc na duszy na ciele wzmoc

Widzisz żeśmy opętani wielkimi niemocami
przeto proś za nami

Wierzymy iż cię wysłusza ten jeż wszytkim
swanatem rusza jegoż wsza twarz słusza

Tyś naswiętsza modlisz tegdy modlą
wszytcy święci tegdy milczą milczysz wszegdy

Abychom na tem kazaniu k’swemu boskiemu
poznaniu po tem zawitaniu

Zgotowano jeż wszem dobrym a osobnie
bogiem szczodrym pozdro pozdrowieniem

Z nas każdy tym pozdrowieniem anioł gdyż
najświętszą wieczy rzkąc zdrowa jest maria

zródło Gazeta Częstochowska
autor: Paweł Lechowski 


Kategoria: Wszystkie
1  Miasto pamięta o Tadeuszu Gierymskim
9 czerwca minęła 90. rocznica urodzin związanego z Częstochową poety. Tadeusz Gierymski urodził się w Płońsku w 1928 roku. Był poetą, prozaikiem, odkrywcą talentu poetyckiego Haliny Poświatowskiej. Jako poeta debiutował w 1955 roku w ,,Tygodniku Powszechnym”.
 
2  Historia Lwowa z Perspektywy Częstochowy
8 czerwca w Ośrodku Promocji Kultury „Gaude Mater” odbyła się promocja książki „Częstochowa a obrona Lwowa” pod redakcją Ryszarda Stefaniaka oraz Rafała Piotrowskiego. Publikacja zostanie przekazana do częstochowskich szkół. Rozstrzygnięto też konkursy organizowane pod hasłem ,,Częstochowa o wolność i niezawisłość”.
 
3  Od warszawskich manifestacji po pielgrzymki do Częstochowy
W 150 rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego.
 
1  2  3  4  5 ...  77       następna wiÍcej1  2  3  4  5 ...  77       następna wiÍcej
wszelkie prawa zastrzeżone, www.simis.pl



   Informator Miasta  >>
• Pieczec Wladyslawa, ksiecia opolskiego, wielunskiego z dokumentu fundacyjnego Klasztoru Jasnogorskiego wystawionego przez ksiecia Wladysława Opolczyka w Czestochowie 9 sierpnia 1382 roku.
• Dokument z dnia 31 lipca 1778 roku w którym Stanislaw August, krol polski, transumuje i zatwierdza akty swoich poprzednikow.
• Historia Czestochowy
• Historia Czestochowy
• Historia Czestochowy

Poprawny CSS!   Valid XHTML 1.0 Transitional