Z największą przyjemnością przedstawiamy Pierwszy Przewodnik po Częstochowie i Okolicy z 40-ma ilustracyami planem miasta Częstochowy i Mapą Okolic wydawnictwa Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego z 1909 roku. Informujemy, że Redakcja Serwisu celowo zmieniła kolejność oraz składnie poszczególnych, przypadkowych zdaÒ dlatego prosimy o nie kopiowanie poniższych informacji. _____________________________________________________________________
Kopiowanie, reprodukowanie oraz wykorzystywanie tekstów w całości (bądź ich fragmentów) w innych mediach, bez uprzedniej, pisemnej zgody jest surowo zabronione. Nie bierzemy odpowiedzialności za zamieszczone przez nas informacje oraz za decyzje i konsekwencje jakie Odwiedzjący podejmą na ich podstawie. Na podstawie dostępnej literatury oraz artykułów zamieszczonych na łamach częstochowskich dzienników powstał dział historii Częstochowy, w którym przedstawione zostały najważniejsze i najbardziej istotne wydarzenia. Mamy nadzieję, że nasz serwis jest dobrym niezależnym ºródłem wielu informacji i będzie stanowił kompendium wiedzy o Częstochowie dla wszystkich internautów. Ostatnia modyfikacja: 2013.09
37. "Stowarzyszenie rzemieślniczo- przemysłowe", założone w 1907 r., liczy członków 450. Członkami są rzemieślnicy, majstrowie i czeladnicy. Każdy człowiek opłaca wpisowego: majster 3 rb., czeladnik jednego rubla i stałe składniki; majstrowie po 50 kop. Miesięcznie, czeladnicy po 30 kop. Stowarzyszenie ma objęte statutem bardzo szerokie atrybucye zawodowe i kulturalne. Zarząd składa się z 6 osób i t. Zw. Patrona, jednego z księży miejscowych, wyznaczonego przez biskupa dyecezyi. 38. Oddział Częstochowski "Stowarzyszenia zawodowego robotników przemysłu włóknistego "Jedność". Siedziba centrali znajduje się w £odzi. Oddział Częstochowski został założony w 1907 r., obecnie liczy członków 835, opłacających wpisowego 50 kop. I składki po 25 kop. Miesięcznie. Towarzystwo ma na celu wzajemną pomoc materyalną i kulturalną. Dodać winniśmy, że Stowarzyszenie "Jedność" jest najliczniejsze dziś w kraju naszym, centrala bowiem z oddziałami liczy do 30,000 członków. Towarzystwo wydaje własny organ. Tygodnik p. t. "Jedność" w £odzi. Adres oddziału: ul. Ogrodowa No 61. 39. Oddział Częstochowski "Polskiego związku zawodowego robotników przemysłu żelaznego". Towarzystwo zostało założone w Warszawie w 1906 r., gdzie również znajduje się centrala. Oddział posiada 251 członków. Cele te same, co i związku zawodowego "Jedność". 40. "Stowarzyszenie robotników katolickich" zostało założone w 1905 r. Ilość członków robotników wynosi około 4,000. Stowarzyszenie ma kasę chorych i pogrzebową. Członek w razie choroby otrzymuje przez 6 tygodni po dwa ruble tygodniowo, a w razie śmierci 30 rb. Stowarzyszenie ma do swego rozporządzenia salę parafialną (ul . Krakowska No 13), w której może się pomieścić przeszło tysiąc osób. Odbywają się w niej odczyty i przedstawienia teatralne. Towarzystwo ma bibliotekę złożoną z 1500 dzieł. Składka roczna członków wynosi 3 rb. I 50 kop. Wpisowego. Budżet stowarzyszenia wynosi 16,000 rb. W dochodach i tyleż prawie w rozchodach. 41. "Stowarzyszenie służących katolickich św. Zyty", założone w 1907 r., liczy członków około 120. Członkami są służące, opłacające składkę miesięcznie w wysokości 5% od pobieranej pensyi. Stowarzyszenie posiada księdza patrona, który ex oficio jest członkiem zarządu. Stowarzyszenie utrzymuje przytułek dla sług, znajdujących się bez miejsca; przy przytułku istnieje pralnia i kuchnia. Przytułek znajduje się przy ul. Teatralnej No 24. 42. Stowarzyszenie rękodzielniczek pod nazwą "Dºwignia Częstochowska" zostało założone w 1908 r. i liczy obecnie 170 członków ze sfery szwaczek, sklepowych i nauczycielek szkół elementarnych. Składka roczna wynosi 3 rb. (25 kop. miesięcznie.) Po za powyżej wyliczonemi stowarzyszeniami istnieje jeszcze: 43. "Straż ogniowa miejska", założona w 1871 r., wcale dobrze zorganizowana. Liczy członków czynnych przeszło 100, jest dość zasobna w narzędzia ogniowe. ¶rodki na utrzymanie czerpie z opłat składanych przez Towarzystwa asekuracyjne. Oprócz straży ogniowej miejskiej istnieją jeszcze organizacye straży ogniowych przy fabryce "Częstochowianka" i przy fabryce "Peltzera". IV. CZYTELNICTWO A) Prasa peryodyczna. a) Pisma miejscowe. W Częstochowie wychodzą 4 pisma peryodyczne: 1. "Goniec Częstochowski", pismo codzienne, wychodzi od 1906 roku. Wydawcą jest p. Wilkoszewski, właściciel drukarni, redaktorem p. Guranowski. Adres redakcyi: ul. P.M. No 38. 2. "Dzwonek Częstochowski", pismo miesięczne ilustrowane, wychodzi od 1901 r. Redaktorem i wydawcą jest ksiądz Józef Adamczyk. Adres redakcyi: ul. Siedmiu kamienic. 3. "Myśl Katolicka", tygodnik, wychodzi od 1908 roku. Redaktorką jest pani H. Witkowska. Adres redakcyi: ul. WieluÒska Nr. 20. 4. "Głos Ludu", tygodnik ludowy, wychodzi od 4 lat pod redakcyą pana SieciÒskiego. Adres redakcyi: ul. P.M. Nr. 24. Trudno obliczyć ściśle, jaka ilość egzemplarzy powyższych pism rozchodzi się w Częstochowie. W każdym razie nie przesadzimy, prędzej chyba umniejszymy, jeżeli podamy ich liczbę ogółem na 4,000. b) Pisma zamiejscowe. Pisma zamiejscowe, głównie warszawskie, przychodzą do Częstochowy następującemi drogami: 1) przez pocztę 2) przez trzy miejscowe księgarnie 3) przez księgarnię stacyjną 4) przez dwóch prywatnych kolporterów (pisma hebrajskie i żargonowe) Oprócz tego "Kuryer Warszawski" ma własną filię w Częstochowie i niektóre stowarzyszenia otrzymują dla swych członków pisma bezpośrednio z redakcyi jako przesyłki pocztowe lub kolejowe. Dane, jakie tutaj podajemy, zostały zebrane ze wszystkich powyższych ºródeł i dotyczą ilości pism, które przychodzą do Częstochowy w 1909 r. Otóż ogólna liczba egzemplarzy pism zamiejscowych (dzienników, tygodników i miesięczników) wynosi: polskich około 5300 egz. rosyjskich 700 egz. niemieckich i francuskich razem 1000 egz. hebrajskich 50 egz. żargonowych 1000 egz. -------------- razem 8050 egz. Jeżeli do tej liczby dodamy 4,000 egz. pism miejscowych, to ogólną ilość egzemplarzy pism peryodycznych, rozchodzących się w Częstochowie, podać możemy na 12,050. Ta liczba przypada nie na samych tylko mieszkaÒców naszego miasta, gdyż w Częstochowie zaopatruje się w gazety i pisma cała okolica, przynajmniej w promieniu dwumilowym. Wobec tego, powyższa ilość egzemplarzy pism przypada przynajmniej na 100,000 mieszkaÒców, czyli jeden egzemplarz na 8 osób. W roku 1902 były zbierane dane co do ilości pism peryodycznych i zostały pomieszczone w "Roczniku Częstochowskim" za 1903 r. Otóż w owym czasie ilość egzemplarzy pism polskich zamiejscowych wynosiła około 3,500, obecnie zaś wynosi 5,300. Z porównania tych cyfr jest rzeczą widoczną, że czytelnictwo ogółem wzrasta. Przeglądając szczegółowo rubryki naszych danych z danemi, zebranemi w 1902 r., widzimy, że przedewszystkiem wzrosła ilość egzemplarzy gazet codziennych, powiększyła się również znacznie ilość egzemplarzy pism ludowych. "Gazeta ¶wiąteczna" np. rozchodziła się w Częstochowie w 1902 r. w 375 egz., obecnie zaś w 1150 egz. Za to zmniejszyła się, albo w każdym razie nie powiększyła ilość egzemplarzy tygodników i miesięczników poważniejszych i specyalnych. Czytelnictwo więc zyskało w tym czasie znacznie na rozpowszechnieniu, ale niewiele na jakości. B) Czytelnie i biblioteki Częstochowa nie posiada publicznej większej biblioteki, istnieją tu tylko wypożyczalnie książek przy księgarniach i rozmaitych stowarzyszeniach. Największy księgozbiór posiada Towarzystwo szerzenia wiedzy, bo około 3,500 tomów. Z księgozbioru tego korzystało w ciągu 1908 r. 700 osób, wypożyczywszy w tym czasie około 14,000 tomów. Dalej istnieje również wypożyczalnia książek przy 1-em Towarzystwie pożyczkowo- oszczędnościowem, z której korzysta około 375 osób, a liczba wypożyczonych książek wynosi blizko 5,000 tomów rocznie. Z Czytelni kolejowej, która jest filią Czytelni warszawskiej, założonej przy D. ż. W.- W., korzystały 63 osoby, czytając rocznie 1,500 tomów. Przy Towarzystwie Dobroczynności dla chrześcian znajduje się biblioteka dla dzieci i młodzieży, zresztą nie bardzo zasobna. Przy stowarzyszeniu robotników katolickich znajduje się także biblioteka, złożona z 1,500 tomów. Są jeszcze czytelnie przy stowarzyszeniu handlowców i przy resursie miejskiej. Oprócz tego każda z tutejszych księgarni posiada także wypożyczalnię książek (przeważnie literatura powieściowa). Czytelników razem te wypożyczalnie liczą 250, a ilość wypożyczonych rocznie książek sięga 12,000 tomów.