Z największą przyjemnością przedstawiamy Pierwszy Przewodnik po Częstochowie i Okolicy z 40-ma ilustracyami planem miasta Częstochowy i Mapą Okolic wydawnictwa Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego z 1909 roku. Informujemy, że Redakcja Serwisu celowo zmieniła kolejność oraz składnie poszczególnych, przypadkowych zdaÒ dlatego prosimy o nie kopiowanie poniższych informacji. _____________________________________________________________________
Kopiowanie, reprodukowanie oraz wykorzystywanie tekstów w całości (bądź ich fragmentów) w innych mediach, bez uprzedniej, pisemnej zgody jest surowo zabronione. Nie bierzemy odpowiedzialności za zamieszczone przez nas informacje oraz za decyzje i konsekwencje jakie Odwiedzjący podejmą na ich podstawie. Na podstawie dostępnej literatury oraz artykułów zamieszczonych na łamach częstochowskich dzienników powstał dział historii Częstochowy, w którym przedstawione zostały najważniejsze i najbardziej istotne wydarzenia. Mamy nadzieję, że nasz serwis jest dobrym niezależnym ºródłem wielu informacji i będzie stanowił kompendium wiedzy o Częstochowie dla wszystkich internautów. Ostatnia modyfikacja: 2013.09
Każdy naród ma miejsca drogie, uświęcone cudownością pociech duchowych. My mamy naszą Częstochowę z Cudownym obrazem Matki Boskiej. Do niej dążyli wielcy i mali od pięciu przeszło wieków. Ona jest naszą siłą, naszą tarczą, naszem zjednoczeniem. Rozproszeni po całym świecie ku Niej zwracamy swe serca, i tutaj wszystkie nasze modlitwy, myśli, westchnienia, łączą się w wspólny wianek, jak jeden głos narodu wznoszą się przed tron Boga. Gdyby się znalazł ktoś zaufany w harcie ducha swego i pogardzał takiemi środkami pokrzepienia sił moralnych, niech usłyszy, co powiedział wielki poeta niemiecki Goethe o pielgrzymkach: "Każdy krok zbliżający pielgrzyma ku przedmiotowi jego czci, każde cierpienie męczącej podróży i boleść nóg zranionech ostrymi kamykami i rozpalonym od słoÒca piaskiem, stają się zbawiennym balsamem dla duszy jego udręczonej." Nie dziw, że każdy, przybywając do Częstochowy, pragnie poznać Jasną Górę- jej historyę i pamiątki, tam się znajdujące. (1) Przybywającym na Jasną Górę zdaleka już ukazuje się klasztor w całym swym majestacie, a przeszło 160- cio łokciowa wieża (2) od paru mil już daje się dojrzeć. Kościół i zabudowania klasztorne obwiedzione są wałem i obmurowane w prawidłowy czworobok z bastyonami po rogach. Przybywający od strony miasta widzi na placu przed klasztorem figurę św. Prokopa. Płaskorzeºba na piedestale figury przedstawia św. Prokopa, który, według podania, zaprzągł do pługa kuszącego go czarta i popędzając go krzyżem, orał nim skały. Wchodząc w obrąb murów klasztornych, przechodzimy przez cztery bramy. Pierwsza z nich, najokazalsza, wzniesiona została w 1723 r. przez Jerzego księcia Lubomirskiego, cała z kamienia ciosowego, i w pierwotnym stanie trwa dotąd. W górnej części bramy widzimy obraz Matki Boskiej, a nad nim kamienny posąg św. Michała, pięknie rzeºbiony, po bokach zaś figury św. Pawła pustelnika i św. Antoniego opata. Pod obrazem napis "Sub Tuum Praesidium" (Pod Twoją Obronę), a jeszcze niżej herb Lubomirskich. Przeszedłszy przez most nad pierwszym przekopem, wchodzimy w drugą bramę, nad którą umieszczona jest biała marmurowa płaskorzeºba, wyobrażająca popiersie króla Stanisława Poniatowskiego. W około popiersia napis: Stanislaus Rex Pol., a obok litery S. A. R. i wyobrażenia sztandarów. Tak ozdobioną została brama z powodu oczekiwanego przyjazdu króla Stanisława Augusta. Poza szaÒcem znajduje się brama trzecia, płaska, z kamienną figurą Matki Boskiej, której serce przeszywa miecz. Brama ta wzniesiona została w 1851 r. za przeora Piotra Kubarskiego zamiast dawnej zniszczonej. Drugi przekop graniczy już z murami, opasującemi wały klasztorne. Na linii tych murów wznosi się czwarta brama najwarowniejsza, głęboko sklepiona i opatrzona piękną żelazną kratą, niedawno sprawioną przez kompanię warszawską. Nad bramą znajduje się malowany wizerunek Władysława księcia Opolskiego, jako fundatora klasztoru. Przy niej zapewne był most zwodzony.
Wszedłszy przez ostatnią bramę na dziedziniec kościelny, po prawej i lewej stronie widzimy wejścia na wały, któremi można obejść klasztor dookoła. Dalej po lewej stronie- brama, prowadząca na podwórze klasztorne, a po prawej- brama z herbem Potockich (Pilawa), stanowiąca wejście na były cmentarz grzebalny, na którym znajduje się dzwonnica. Budynek wprost bramy wałowej, na którego ścianie widzimy duży malowany obraz Matki Boskiej z klęczącym u dołu św. Pawłem i Janem Ewangelistą, nosi nazwę Pokojów królewskich, tutaj bowiem zatrzymywali się królowie podczas odwiedzin Jasnej Góry. Pod pokojami królewskimi mieściła się apteka, założona przez prowincyała Paulinów księdza Kłodawskiego z funduszów, hojnie ofiarowanych przez Władysława IV, króla polskiego. Po prawej stronie przysionka kościelnego widzimy dwie kaplice: św. Pawła i Matki Boskiej KodeÒskiej, zakoÒczone kopułami. W pierwszym przysionku kościoła widzimy dwa duże portrety królów węgierskich: po lewej stronie- św. Stefana, a po drugiej- Władysława. W przedłużeniu drugiego przysionka znajduje się kaplica św. Antoniego Padewskiego, oddzielona piękną żelazną kratą. Drzwi, prowadzące z przysionka do głównej nawy kościoła, ozdobione są płaskorzeºbą, przedstawiającą świętych Pawła i Antoniego. Dawniejsze drzwi wykonane były przez braciszka zakonu Grzegorza Woºniakowskiego; gdy te jednak uległy zniszczeniu, sprawiono nowe w 1858 r., podobne do poprzednich. Stąd wspaniale się przedstawia widok wnętrza świątyni, 112 łokci długiej, 36 szerokiej i 50 wysokiej. ¶ciany mozajkowane robią wrażenie marmurowych. Co do czasu powstania budowy, kościół można rozdzielić na dwie części: część dawniej zbudowana jest węższa i rozciąga się od wielkiego ołtarza do sygnaturki,- część druga, zbudowana póºniej, podzielona jest filarami wzdłuż na trzy nawy. W środkowej, znacznie wyższej od bocznych, mieści się ambona i chór z wielkim organem, sprawionym przez biskupa Szembeka, prymasa, w 1725 r., który następnie kosztem klasztoru został odnowiony i powiększony. Malowidła na sklepieniu w presbiteryum i na kościele wykonane przez Karola Dankwarta w 1695 r., przedstawiają całą historyę Krzyża ¶więtego; kościół ten bowiem jest pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i Znalezienia Krzyża ¶więtego. Szczególniejszą uwagę należy zwrócić na wielki ołtarz wzniesiony w 1726 r. z fundacyi Chomentowskiego, kosztem 50,000 złp.. Ponad pięknem tabernakulum, wyrobionem z florenckiego marmuru, wznosi się posąg Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Grupa ta, zrobiona z jednej sztuki ciosowego kamienia z Chełmskiej góry pod Wielgomłynami, przedstawia figury naturalnej wielkości. Po bokach jej stoi czterech apostołów, a u góry św. Trójca i wiele innych figur. 1) Władysław książę Opolski, otrzymawszy ziemię WieluÒską, przewiózł Obraz Matki Boskiej z zamku Bełzkiego do Polski w 1382 r. i umieścił go w kaplicy na Jasnej Górze. Do strzeżenia świętego obrazu tenże książę sprowadził z Węgier zakon pustelników św. Pawła. Odtąd rozpoczyna się historya klasztoru Jasnogórskiego. 2) 100 metrów od podstawy do wierzchołka krzyża