Z największą przyjemnością przedstawiamy Pierwszy Przewodnik po Częstochowie i Okolicy z 40-ma ilustracyami planem miasta Częstochowy i Mapą Okolic wydawnictwa Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego z 1909 roku. Informujemy, że Redakcja Serwisu celowo zmieniła kolejność oraz składnie poszczególnych, przypadkowych zdaÒ dlatego prosimy o nie kopiowanie poniższych informacji. _____________________________________________________________________
Kopiowanie, reprodukowanie oraz wykorzystywanie tekstów w całości (bądź ich fragmentów) w innych mediach, bez uprzedniej, pisemnej zgody jest surowo zabronione. Nie bierzemy odpowiedzialności za zamieszczone przez nas informacje oraz za decyzje i konsekwencje jakie Odwiedzjący podejmą na ich podstawie. Na podstawie dostępnej literatury oraz artykułów zamieszczonych na łamach częstochowskich dzienników powstał dział historii Częstochowy, w którym przedstawione zostały najważniejsze i najbardziej istotne wydarzenia. Mamy nadzieję, że nasz serwis jest dobrym niezależnym ºródłem wielu informacji i będzie stanowił kompendium wiedzy o Częstochowie dla wszystkich internautów. Ostatnia modyfikacja: 2013.09
II. Stowarzyszenia Kulturalne 19. "Towarzystwo lekarskie", założone w 1901 r., liczy obecnie członków 40. Członkowie czynni opłacają składkę 10 rb., korespondenci rb. 3. Towarzystwo odbywa posiedzenia naukowe co miesiąc w pierwszą sobotę po 15- tym. Posiada dość obficie w pisma specyalne zaopatrzoną czytelnię i bibliotekę, zawierającą 1000 tomów dzieł lekarskich. 20. "Oddział Częstochowski Towarzystwa Hygienicznego", założony w 1903 r., posiada członków rzeczywistych 44, zwyczajnych 93. Członkowie rzeczywiści opłacają składkę rb. 10, zwyczajni zaś rb. 3. Posiedzenia odbywają się w pierwszą sobotę każdego miesiąca. Oddział zarządza muzeum hygienicznym, założonem staraniem d- rów Polaka i Chełchowskiego z Warszawy. Muzeum mieści się przy ulicy WieluÒskiej i w roku bieżącym ma być przeniesione do własnego budynku w parku Jasnogórskim. Oddział założył nadto pracownię chemiczno- bakteryologiczną dla celów lekarskich i hygienicznych, która mieści się w lokalu wspólnym Towarzystw lekarskiego i hygienicznego (ul. P. M. No 31). 21. "Oddział częstochowski Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego", założony w koÒcu 1908 r., liczy członków około 50. Posiedzenia odbywają się w ostatnią sobotę każdego miesiąca. Członkowie opłacają składkę roczną w ilości 3 rb. I jednego rubla wpisowego. 22. "Towarzystwo szerzenia wiedzy" zostało założone w 1906 r. Towarzystwo liczy członków 305, opłacających rozmaitej wysokości składki (minimum 2 rb.). Główna działalność stowarzyszenia obecnie ześrodkowuje się na utrzymaniu biblioteki i wypożyczalni książek. Księgozbiór składa się z 3174 dzieł w 3583 tomach i mieści się przy ul. Teatralnej No. 13. 23. "21- te i 45- e Koła Towarzystwa pomocy naukowej urzędników D. ż. W.- W. "Jeność", założone zaostały w 1907 r. 21- e Koło liczy członków 277 z pośród osób pracujących na D. ż. W.- W. Skłądki dowolne stanowią około 1% od pobieranej pensyi. Roczny dochód koła 21- go ze składek wynosi około 840 rb. Koło utrzymuje szkołę elementarną cztero- oddziałową, do któÆej uczęszcza 170 dzieci. Koło 45- e liczy członków 155; składki członków wynoszą rocznie 750 r. Koło udzieliło w ostatnim roku 850 rb. Zapomóg członkom na kształcenie dzieci, oprócz tego utrzymuje ogródek dziecinny podczas letnich miesięcy w parku kolejowym. 24. Sześć kół "Towarzystwa wpisów szkolnych", liczących razem około 250 członków. Składka członka wynosi rb. 3. Koła organizują dość często przedstawienia amatorskie i koncerta na pokrycie swych wydatków. 25. "Towarzystwo śpiewacze "Lutnia"", zostało założone w roku 1900 i egzystowało do roku 1907 jako instytucya "czysto śpiewacza". Dopiero w 1907 r. wprowadzono odpowiednie zmiany w statucie, które rozszerzają znacznie zakres działalności Towarzystwa. Towarzystwo dzieli się obecnie na trzy sekcye: śpiewaczą, muzyczną, dramatyczną i liczy członków- protektorów, opłacających rb. 10 składki rocznej, 112 i członków czynnych, opłacających 6 rb. rocznie, 101. W ciągu 1908 r. Towarzystwo urządziło cztery koncerty i osiem przedstawieÒ teatralnych. Lokal Towarzystwa mieści się przy ulicy Szkolnej No 12. 26. Towarzystwo muzyczno- literackie "Lira" założone zostało w 1907 r. Członków liczy około 150. Składka członka czynnego wynosi najmniej 4 rb. Rocznie, protektora- minimum 7 rb. 20 kop. Towarzystwo posiada chóry mieszane i czytelnię, urządza koncerty, pogadanki naukowe, zabawy. 27 i 28. "Koło muzyczno- teatralne przy fabryce "Mottów" i takież "Koło" przy fabryce "Częstochowianka", założone w roku 1908. Członków każde z tych kół liczy około 80, składka wynosi 15 kop. lub 10 kop. miesięcznie. Koła urządzają dotychczas przedstawienia amatorskie dwa razy na miesiąc. W projekcie są chóry śpiewacze i orkiestry. Do rzędu towarzystw kulturalnych zaliczyć jeszcze musimy świeżo założone w roku bieżącym. 29. "Towarzystwo esperantystów", oraz "Towarzystwo abstynentów", założone w 1906 r., obecnie nie funkcyonujące. Tutaj również zaliczyć moglibyśmy "Resursę miejską", najdawniejsze stowarzyszenie w naszem mieście, liczące dzisiaj około 100 członków. Składka wynosi 15 rb. rocznie. III. Stowarzyszenie Filantropijne 30. Towarzystwo dobroczynności dla "Chrześcian", założone zostało w 1899.; liczy obecnie 232 członków rzeczywistych, opłacających po 6 rubli rocznie i około 80 członków ofiarodawców, opłacających mniejszą składkę. Ogólny dochód Towarzystwa, licząc tu i dochody niestałe, wynosi około 7,000 rb. Towarzystwo utrzymuje trzy ochrony, w których znajduje się przytułek blizko 200 dzieci, oraz zarządza dwiema ochronami fabrycznemi. Następnie Towarzystwo utrzymuje "Przytułek przeciwżebraczy" (od 15- 20 pensyonarzy), wydaje wsparcia, wysyła dzieci na kolonie letnie i t. d. Towarzystwo ma również pod swym zarządem księgozbiór w spadku po Macierzy Szkolnej, przeważnie przeznaczony dla dzieci i młodzieży. 31. "Towarzystwo dobroczynności dla żydów", założone w 1900 r., liczy członków około 300. Członkowie rzeczywiści opłacają składkę rb. 3 jako minimum. Ogólny dochód Towarzystwa wynosi około 29,000 rb. Towarzystwo posiada dwie ochronki (120 dzieci), zarządza domem schronienia dla starców, sierot i kalek imienia Miny Werde, (ogółem 30 pensyonarzy), kasą pożyczkową, organizuje kolonie letnie (corocznie wysyła około 50 dzieci), pomoc lekarską dla biednych, rozdawnictwo węgla i t. p. Towarzystwo posiada z zapisów kapitał 40,000 na budowę szpitala dla żydów, budowa ma być rozpoczętą w roku bieżącym. W Częstochowie posiadamy jeszcze instytucyje dobroczynne, których jednak w całości nie możemy zaliczyć do stowarzyszeÒ filantropijnych, gdyż ich organizacya nie jest oparta na zasadzie zrzeszenia. W każdym jednak razie instytucye te czerpią część swoich funduszów z dobrowolnych darów mieszkaÒców i dlatego należy się im tutaj wzmianka. Do nich należą: a) "Schronienie dla paralityków św. Antoniego" przy ul. WieluÒskiej No 3., założone w 1898 roku staraniem hr. Czarneckiej. Schronienie przeznaczone jest dla paralityków jak i również reumatyków pozbawionych zdolności ruchu. Pensyonarze są przyjmowani albo za opłatą 180- 360 rb rocznie, albo bezpłatnie, bezpłatnych miejsc w Schronieniu jest tylko 3. Zakład posiada stale 50- 60 pensyonarzy i stała nad nimi opieka jest złożona w ręce Sióstr miłosierdzia (Szarytek), których jest 7 i które mieszkają przy schronieniu. Przy schronieniu i pod opieką tychże Szarytek znajduje się także ochrona, do której uczęszcza około 40 dzieci. Oprócz ochronki istnieje jeszcze przy tym zakładzie szwalnia, w której dziewczęta starsze uczą się szyć i haftować. b) "Sala zajęć dla chłopców św. Stanisława Kostki", założona w 1906 r., przez ks. Kowalskiego. W instytucyi tej 70 chłopców pracuje pod odpowiednim kierunkiem, uczą się stolarstwa, rzeºbiarstwa, robót sznurkowych. Z liczby 70 uczniów 22 znajduje się w zakładzie na całkowitem utrzymaniu. Koszta utrzymania zakładu wynoszą około 4,090 rubli rocznie. Zakład mieści się przy ul. Krakowskiej No 15. IV. Stowarzyszenia zawodowe 32. "Częstochowskie Towarzystwo rolnicze" powstało w 1907 r.; liczy członków 173 (z tych włościan 148, właścicieli większej posiadłości 25). Skłądki członków wynoszą: 1 rb. Dla włościan i 10 rb. Dla posiadaczy większej własności. Co miesiąc odbywają się posiedzenia (w pierwszy wtorek po 1- ym) z odczytami i pokazami. Dla uczęszczających regularnie na posiedzenia są wyznaczone premia w postaci narzędzi rolniczych. Towarzystwo w czerwcu 1908 r. urządziło kursa rolnicze dla włościan przy dość znacznym udziale uczestników (78). 33. "Towarzystwa Ogrodnicze" założone w 1906 r. liczy członków 30. Składka członków wynosi 3 rb. Rocznie (25 kop. Miesięcznie). Towarzystwo odbywa posiedzenia miesięczne w każdą drugą niedzielę po 1- ym. 34. "Stowarzyszenie lekarzy" założone zostało w 1908 r., liczy członków 20, opłacających składkę roczną w ilości 6 rb. Odbywa posiedzenia w nieokreślonych naprzód terminach dla omówienia spraw zawodowych. 35. "Koło właścicieli aptek Zagłębia Dąbrowskiego i miasta Częstochowy", założone w 1907 r., liczy 29 członków, opłacających po rb. 6 rocznie. Koło założyło biuro pośrednictwa pracy, a w roku bieżącym ma zamiar założyć czytelnię oraz pracownię farmaceutyczno- chemiczną. Na posiedzeniach oprócz omawiania spraw zawodowych wygłaszane są także odczyty naukowe. 36. "Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy Pracowników Handlowych i Przemysłowych" zostało założone w 1907 r.; liczy obecnie członków 150, opłacających roczną składkę po 6 rb. Towarzystwo udziela potrzebującym członkom pożyczek, wyszukuje potrzebującym pracę oraz urządza dla swych członków pogadanki i odczyty. Towarzystwo posiada dobrze zaopatrzoną czytelnię.
